dr RPA Janssen is uitgenodigd als gastspreker op...
Instructional Course Internationaal Kniecongres
Lees meer
Kraakbeenslijtage en artrose
De knie is een belangrijk gewricht in het been. Het vormt het scharnierpunt tussen het dijbeen, scheenbeen en knieschijf (aan de voorzijde van de knie). Deze botuiteinden zijn bedekt met een beschermlaag: het kraakbeen. Kraakbeen zorgt voor soepele bewegingen van de knie en het opvangen van krachten bij lopen. Normaal gebruik van de knie houdt het kraakbeen gezond.
Kraakbeen kan beschadigd raken door overbelasting bij hardlopende en springende sporten, ongevallen, botbreuken rondom de knie, meniscusoperaties en overgewicht. Als het kraakbeen beschadigd raakt, neemt de belastbaarheid van de knie af. Beschadigd kraakbeen herstelt slecht. Als het kraakbeen helemaal verdwijnt, komt het onderliggend bot bloot te liggen. We spreken dan van knie-artrose.
Kraakbeenslijtage en artrose geven een afname van de belastbaarheid van de knie. Langere afstanden lopen wordt moeilijker. De knie voelt strammer en het kan lastig zijn om op gang te komen als de knie een tijd minder heeft bewogen (bv opstaan uit stoel). Zwelling van de knie komt vaak voor. Fietsen gaat beter dan wandelen. Als de slijtage toeneemt, lukt het niet goed om de knie te strekken en kunt u mank gaan lopen. Pijnklachten wisselen in ruime mate. Ernstige knie-artrose wordt gekenmerkt door dag- en nachtpijn.
De behandeling van kraakbeenslijtage en artrose is gericht op het verminderen van pijn en toename van de kniebelastbaarheid. Operaties zijn pas noodzakelijk als er veel pijnklachten zijn, die niet verminderen met de volgende behandelmethoden:
Aanpassing van sportactiviteiten evenals gewichtsreductie bij overgewicht zijn de eerste maatregelen om de klachten te verminderen. Fietsen en zwemmen lukken vaak beter dan wandelen of hardlopen. Het dragen van een knieband kan helpen tegen zwelling van de knie.
Slijtage leidt in een latere fase tot het niet goed meer kunnen strekken van de knie. Gevolg is meer pijnklachten, mank lopen en doorzak-gevoel van de knie. De fysiotherapeut helpt om een slecht looppatroon (mank lopen) te verhelpen en de knie weer te laten strekken. Het is belangrijk om nooit een kussentje onder de knie te leggen; de strekbeperking wordt dan alleen maar erger. Fitness met zware gewichten is niet zinvol bij de behandeling van knie-artrose wegens toename van pijnklachten. In 2020 is, als eerste in Nederland, een nieuw behandelprogramma gestart in regio Eindhoven (Good Life with Osteoarthritis). Het programma komt uit Denemarken en is bewezen effectief gebleken in Denemarken, Canada en Australie voor behandeling van knie-artrose middels gestructureerde voorlichting en fysiotherapie. Krantenartikel start Good Life with Osteoarthritis Denemarken in EIndhoven.
De pijnklachten zijn het gevolg van steriele ontstekingen in de knie, veroorzaakt door de slijtage. Ontstekingsremmende pijnstillers kunnen helpen voor de pijn. U kunt deze medicijnen zo nodig gebruiken (bv als u een dag meer gaat lopen of meer pijn heeft).
Hyaluronzuur is een bestanddeel van gezond kraakbeen. Het is mogelijk om dit in de knie te spuiten. Het effect wisselt tussen mensen: bij de één werkt het beter dan bij de ander. Het gaat om 3 spuiten die om de paar weken in de knie worden gezet op de polikliniek. U kunt daarna gewoon lopen en fietsen. Hierbij geldt het principe: baadt het niet, schaadt het niet. Als het middel bij u effect heeft, kan het worden herhaald. Bij ernstige slijtage is deze behandeling minder succesvol. In Nederland wordt deze behandeling niet vergoed in de meeste ziekenhuizen. Het Maxima Medisch Centrum is een landelijk, Stichting Topklinisch Ziekenhuis, erkend expertisecentrum voor knieproblemen en wordt deze behandeling wel vergoed. In 2020 heeft het proefschrift van dr. J. Hermans getitield Hyaluronic Acid in Knee Osteoarthritis, effectiveness and efficiency (24 november 2020; Erasmus Universiteit) laten zien dat deze behandeling effectief kan zijn. Een van de studies toonde aan dat bij patiënten, behandeld met hyaluronzuur, een kunstknie-operatie kon worden uitgesteld. Dit was voornamelijk bij actieve patienten jonger dan 60 jaar met veel kniepijn, matige knie-artrose en weinig zweling van de knie. Dit is ook mijn ervaring met deze behandeling bij (top)sporters en actieve mensen in Máxima Medisch Centrum.
Bij een standsafwijking van het been kan een op maat gemaakte kniebrace helpen voor de pijn.
Operaties zijn pas noodzakelijk als er veel pijnklachten zijn, die niet verminderen met de eerder beschreven behandelingen. Mogelijke operaties bij artrose:
Arthroscopie knie
Dit betekent kijkoperatie knie. De indicaties voor een kijkoperatie bij slijtage zijn beperkt. Niet zelden hebben mensen, na een kijkoperatie bij artrose, toename van de pijnklachten na de operatie. Dit dient dus met terughoudendheid te worden verricht. Redenen voor een kijkoperatie bij slijtage kunnen zijn:
- Het verwijderen van een los stuk bot bij slotklachten.
- Een microfracture behandeling van een ernstig lokaal kraakbeenletsel. Deze techniek is al jaren de gouden standaard voor de behandeling van kraakbeen. Dit werkt beter naarmate de patient jonger is en het letsel recent is. Hierbij worden, tijdens de kijkoperatie, gaatjes geprikt in het kale bot (artroseplek). Uit de gaatjes komen beenmergcellen die een littekenkraakbeen kunnen geven. De nabehandeling is langdurig (6 weken krukken, onbelast lopen) en het eindresultaat pas te beoordelen na 1 jaar. Gezegd dient te worden dat ook de microfracture wisselend succesvol is.
Alle overige kraakbeenbehandelingen zijn grotendeels experimenteel en de lange termijnsresultaten moeten nog worden afgewacht. Via mijn social media kunt u de laatste ontwikkelingen volgen.
Standverandering been
Zie osteotomie.
Kunstknie
Een knieprothese is de laatste oplossing bij invaliderende pijnklachten. Het succespercentage van deze operatie is groot: 90% van de patiënten heeft geen pijn meer. Een kunstknie heeft wel gebruiksaanwijzingen en het is belangrijk om de voordelen af te wegen tegen de mogelijke complicaties van de ingreep.
